Baarmoederkanker.

Er wordt over het algemeen onderscheid gemaakt tussen laaggradige- en hooggradige baarmoederkanker. Bij de laatste krijgt u vaak naast een operatie ook andere zorg, zoals bestraling of chemotherapie.

Naast het onderscheid in laaggradige – en hooggradige tumor worden alle tumoren ook onderzocht op moleculaire kenmerken en wordt het stadium bepaald. Afhankelijk hiervan wordt een behandelplan vastgesteld wat kan bestaan uit een combinatie van een operatie, bestraling, chemo- of immunotherapie.

Laaggradige tumoren

Laaggradig baarmoederkanker (endometrioid graad 1 en graad 2) is de meest voorkomende vorm van baarmoederkanker. Het is een vorm van kanker die langzamer groeit en niet snel uitzaait. Bij de meeste vrouwen wordt deze kanker vastgesteld in een laag stadium. Bij deze tumoren is het meestal voldoende om alleen de baarmoeder en de eierstokken te verwijderen met behulp van een kijkoperatie. Soms is een nabehandeling met bestraling nodig.

Hooggradige tumoren
Een hooggradige tumor komt minder vaak voor. Er zijn verschillende subtypes. Meestal gaat het om:

• sereus carcinoom
• clear cell carcinoom
• Carcinosarcoom
• Endometrioid graad 3

Ze groeien sneller dan laaggradige tumoren en breiden zich vaker uit buiten de baarmoeder. Het zijn meestal agressieve tumoren. 

Vrouwen met een hooggradige tumor hebben een grotere kans dat de tumor terugkomt na behandeling. Ook hebben ze meer kans op lymfeklieruitzaaiingen of uitzaaiingen in andere delen van het lichaam, bijvoorbeeld in de buikholte of de longen. Daarom krijgen vrouwen met een (vroeg stadium) hooggradige tumor vaker een stadiëringsoperatie. Ook krijgen ze meestal bestraling en soms chemotherapie na de operatie.

Voor start van de behandeling en na de operatie wordt u besproken in een zogenaamd multi-disciplinair overleg waarnaast gynaecologen en gynaecologisch oncologen ook radiotherapeuten en,internist oncologen aangeschoven zijn. Er wordt dan een behandelplan gemaakt waarbij geldt dat als de zorg in uw eigen ziekenhuis kan worden verricht wij u dat ook aanbieden. 

Baarmoederkanker wordt meestal ontdekt in een vroeg stadium. Een verwijdering van de baarmoeder en eierstokken ('simpele hysterectomie') is meestal afdoende. Tegenwoordig gebeurt dat met een zogenaamde 'kijkoperatie' (laparoscopische hysterectomie), waarbij u met een kijkbuisoperatie of robot wordt geopereerd via vier kleine gaatjes.

Bij de meeste vrouwen met baarmoederkanker wordt de tumor snel ontdekt door onverwacht bloedverlies, meestal bloedverlies na de overgang (bij vrouwen in de menopauze), of ongewoon heftig bloedverlies tijdens of tussen menstruaties door (bij vrouwen voor de menopauze).

Inwendig vaginaal onderzoek is het belangrijkste eerste onderzoek dat  wordt verricht. Meestal is een tumor niet meteen te zien en zal door een gynaecoloog weefsel uit de baarmoederholte worden verwijderd voor weefselonderzoek. De uitslag van het weefselonderzoek duurt ongeveer een week.

Als baarmoederkanker is vastgesteld, volgt er vaak nog aanvullend onderzoek, zoals bloedonderzoek of een CT-scan. Het doel van dit onderzoek is om vast te stellen hoe ver de tumor zich heeft uitgebreid en of er uitzaaiingen zijn.

Baarmoederkanker wordt meestal ontdekt in een vroeg stadium. Een verwijdering van de baarmoeder en eierstokken ('simpele hysterectomie') is meestal afdoende. Tegenwoordig gebeurt dat met een zogenaamde 'kijkoperatie' (laparoscopische hysterectomie), waarbij met een kijkbuisoperatie of robot wordt geopereerd via vier kleine gaatjes. Als tevoren al sprake is van ongunstige kenmerken, dan zullen bij de operatie ook de lymfeklieren en het vetschort worden verwijderd en worden biopten genomen

Als op basis van de CT-scan, weefsel onderzoek voor de operatie of bevindingen tijdens de operatie de verdenking bestaat dat de kanker zich in de buikholte heeft uitgezaaid dan wordt een zogenaamde debulking operatie uitgevoerd. Bij de debulking operatie worden naast de baarmoeder en eierstokken en het vetschort ook alle uitzaaiingen in de buikholte verwijderd. 

Op basis van de weefseluitslag en het moleculaire onderzoek wordt bepaald of er een verhoogde kans is op een lokaal recidief (ter plaatse van het litteken in de vaginatop) en wordt de patiënte doorverwezen voor inwendige radiotherapie. Tijdens een dagopname wordt dan een holle buis tegen het inwendige litteken in de top van de vagina ingebracht. Daarna wordt het litteken kortdurend door bestraald, zonder dat de blaas of de darm beschadigd wordt. Voor deze behandeling is geen narcose nodig; deze behandeling wordt meestal 3 keer gedaan verdeeld over 1 tot 2 weken. ’s Middags gaat de patiënte weer naar huis.

Uitwendige radiotherapie wordt gegeven bij tumoren met ongunstige weefselkenmerken, en bij patiënten bij wie de lymfeklieren niet verwijderd konden worden.

Als u geopereerd moet worden, krijgt u een afspraak met de anesthesist (de dokter die u narcose gaat geven). Hij of zij beoordeelt uw gezondheid en kijkt of er aanvullende maatregelen nodig zijn voor/tijdens/na de operatie. Ook zal de anesthesist met u bespreken wat voor soort narcose u krijgt en hoe de pijnstilling na de operatie geregeld gaat worden.

Chemotherapie wordt geadviseerd wanneer er sprake is van erg ongunstige factoren, of als er uitzaaiingen zitten in de lymfeklieren of buikholte.

De nazorg zal plaatsvinden in het ziekenhuis waarin de patiënte geopereerd of bestraald is of door de gynaecoloog die de patiënte doorverwezen heeft. Elke drie maanden in het eerste en tweede jaar. In het derde jaar om de 4 maanden en in het vierde en vijfde jaar om de 6 maanden. Tijdens deze controle zal worden gevraagd naar uw conditie, en specifiek naar veranderingen in urineren, ontlasting en vaginaal bloedverlies. Tevens zal er aandacht zijn voor seksualiteit, en behoefte aan ondersteuning. Indien nodig kan de arts de patiënte daarvoor verwijzen naar een maatschappelijk werker, psycholoog, sexuoloog, fysiotherapeut, diëtist, of lymfoedeemtherapeut. Doorgaans wordt bij nacontrole een lichamelijk onderzoek met inwendige echo gedaan.

Het is van belang dat u –indien u klachten heeft- ook tussentijds contact opneemt met uw gynaecoloog.

Tegenwoordig kiezen steeds meer patiënten en behandelaars voor een minder intensief schema voor nacontrole (vooral bij laaggradige tumoren) en wordt het schema van nacontroles bepaald door de behoefte van de patiënte en eventuele klachten.